Zabezpiecz dziecko

Zdobywanie narkotyków nie jest wbrew pozorom żadna trudnością. Do ośrodków odurzających można mieć dostęp kupując wyłącznie artykuły dostępne w zwykłym sklepie. Podbierając całkiem powszechnie dostępne leki z rodzinnej apteczki można uzyskać mieszanki o bardzo silnym działaniu i niestety najczęściej szkodliwe. Narkotyki można dostać od kolegów, można je kupić u dilera.

Przy tej łatwości wejścia w posiadanie środków odurzających jedyną skuteczną metodą ochrony dziecka przed wejściem w uzależnienie od środków psychoaktywnych, w tym także od alkoholu, jest takie jego wychowanie, żeby nie chciało brać narkotyków.

Najczęściej młodzi ludzie po raz pierwszy sięgają po narkotyki z powodów, które można określić jako sytuacyjne lub społeczne. Osoby, z którymi pracowałem, na pytanie o przyczyny sięgnięcia po narkotyki odpowiadały ze zdziwieniem narkotyki bierze się, bo są i właściwie wszyscy je biorą. Bierze się, bo to modne, żeby nie okazać się outsiderem w grupie rówieśniczej, w której normą jest branie na prywatkach lub w innych sytuacjach towarzyskich.

Samo spróbowanie nie musi spowodować natychmiastowego uzależnienia się. Środki psychoaktywne stają się groźne wtedy, gdy zaczynają zaspokajać ważne potrzeby emocjonalne. Na przykład jeżeli okaże się, że branie narkotyków umożliwi nastolatkowi przynależność do grupy rówieśniczej, na której mu zależy i spowoduje, że będzie w tej grupie akceptowany, to zacznie on systematycznie je brać, bo dzięki narkotykom zaspokajana jest jego potrzeba przynależności do grupy rówieśniczej i bycia przez nią akceptowanym. Innym mechanizmem wejścia w uzależnienie jest odkrycie, że narkotyki blokują przeżywanie dyskomfortu związanego z niemożnością zaspokojenia potrzeb emocjonalnych. Zagrożone są te osoby, które czują się samotne, mają wrażenie, że nie spełniają oczekiwań swoich rodziców, czują się gorsze i mniej atrakcyjne od swoich kolegów, chcą uciec od swoich problemów, boją się świata, w którym żyją.

Warto także zauważyć że uzależnienie nie jest związane jedynie z przyjmowaniem przeróżnych substancji. Uzależnić można się także od internetu, komputera, seksu, hazardu. Jeśli dodać do tego pracoholizm okazuje się że problem jest naprawdę poważny.

Narkotyki biorą najczęściej i uzależniają się od nich osoby, które mają problemy z samooceną, niezaspokojone podstawowe potrzeby i zaburzony system wartości. Jako rodzice powinniśmy więc postarać się, żeby nasze dziecko miało solidny, ugruntowany system wartości, wiedzę na temat tego, co jest dobre, a co złe. Powinniśmy zadbać, żeby jego podstawowe potrzeby były zaspokojone. Jeśli także będziemy wzmacniać poczucie własnej wartości naszego dziecka, to wszystko będzie w porządku: nawet, jeśli zdarzą mu się kontakty z narkotykami, raczej się nie uzależni. Wydaje się to proste, z realizacją w praktyce nie jest łatwo

Cele, które należy zrealizować, są jasno określone. Co trzeba robić w praktyce, żeby je osiągnąć.

Najważniejsze potrzeby dziecka

Przede wszystkim pomagaj swojemu dziecku zaspokajać jego potrzeby. To w rodzinnym domu powinno się ono nauczyć rozpoznawać swoje potrzeby i poznawać sposoby ich zaspokajania.

Potrzeba miłości

Okazuj dziecku swoje uczucia, mów o nich i staraj się także innymi sposobami pokazywać, że jest Ci bliskie. Nie „kupuj” uczuć dziecka za pomocą kosztownych zabawek czy firmowych ubrań. Postaraj się, żeby czymś naturalnym było w Twojej rodzinie okazywanie sobie nawzajem bliskości, a także czułości w relacji pomiędzy Tobą a Twoim mężem/żoną. Tylko w taki sposób dziecko będzie przekonane, że odczuwanie i okazywanie uczuć to coś ważnego i cennego, a miłość to dużo więcej niż seks

Potrzeba przyjaźni

Twoje dziecko musi nauczyć się, czym jest przyjaźń, ze ważną rzeczą jest mieć przyjaciół, móc na kimś polegać i być dla kogoś wsparciem. Musi zrozumieć, że przyjaźń jest podstawą relacji w bliskich związkach. Ty musisz być dla swojego dziecka przyjacielem kimś, na kim ono zawsze może polegać, kto w ważnych momentach znajdzie dla niego czas, komu ono także będzie mogło pomóc na miarę swoich możliwości. Ważne jest przy tym, by Twoje dziecko miało poczucie, że wasze relacje są partnerskie.

Potrzeba bezpieczeństwa

Dziecko musi czuć się w relacjach ze swoimi rodzicami całkowicie bezpiecznie. Tylko wtedy bez wahania opowie o swoich problemach czy wątpliwościach, co może być szczególnie ważne w chwili, kiedy nastąpi inicjacja narkotykowa. Jeśli dziecko będzie się czuło przy Tobie bezpiecznie, szybko dowiesz się o tym od niego. Poczucie bezpieczeństwa zmniejsza niebezpieczeństwo uciekania przed swoimi lękami w nierzeczywiste światy, a zwiększa prawdopodobieństwo poszukiwania u Ciebie wsparcia w radzeniu sobie ze swoimi lękami. Dziecko musi być pewne, że nie zostanie odrzucone czy wyśmiane, musi doświadczyć z Twojej strony uwagi, zainteresowania i chęci udzielenia mu pomocy.

Potrzeba akceptacji

Musisz zapewnić swojemu dziecku świadomość, że bez względu na wszystko nie odrzucisz go, ani go nie potępisz. Możesz być surowy dla tych jego zachowań, których nie pochwalasz, ale krytyka jego niewłaściwego postępowania i nawet karanie go za nie, nie może spowodować, że przestanie się ono czuć Twoim dzieckiem. Nie powinieneś sugerować związku swoich uczuć do dziecka z jego wynikami w szkole, sporcie, czy innymi osiągnięciami. Dziecko powinno się czuć bezwzględnie chciane, akceptowane i kochane.

Potrzeba zdrowia

Szacunek dla własnego ciała, własnej fizyczności jest jedną z podstaw zdrowego życia. Dziecko musi nauczyć się od Ciebie, jak ważną rzeczą jest uprawianie jakiegoś sportu, odpowiednie odżywianie się i niepalenie papierosów. Żeby osiągać pożądane cele wychowawcze, musisz stosować właściwe metody.

Wzmacniaj, nagradzaj pożądane zachowania. Ale przede wszystkim bądź dla swojego dziecka przykładem i autorytetem.

Niezwykle istotną rzeczą jest osobisty przykład. Zupełnie nieważne jest to, co mówimy dziecku, jeśli sami robimy coś innego. Osobisty przykład jest jedynym skutecznym sposobem wpływania na zachowania dzieci. To zdanie odnosi się w pełni do wszystkiego, co robimy z naszymi dziećmi.

Tylko żyjąc w taki sposób, do jakiego chcesz przekonać swoje dziecko, możesz je skutecznie wychowywać. Jeśli chcesz, żeby Twoje dziecko nie paliło papierosów sam nie pal. Nie zapominaj też, że dzieci z zasady przerastają swoich rodziców. Jeśli Ty od czasu do czasu poimprezujesz ze znajomymi przy kilku piwkach i wódeczce, ono pewnie też zacznie się bawić, ale już przy piwie i…. no właśnie marihuanie, a może amfetaminie lub extasy. W końcu podobno marihuana jest mniej szkodliwa niż alkohol…

Nie obawiaj się przyznawać do swojej niewiedzy. To jeden ze sposobów na budowanie autorytetu. W końcu nikt nie oczekuje, że wiesz wszystko.

Bądź konsekwentny

Większość młodych ludzi sięgających po narkotyki wywodzi się z domów, w których rodzice byli albo nadmiernie opiekuńczy i przyzwalający, albo zbyt rygorystyczni i autorytarni. Jeśli podejmiesz w stosunku do swojego dziecka jakąś decyzję, na przykład przez tydzień nie oglądasz telewizji to nawet, jeśli uznasz w którymś momencie, że kara jest zbyt surowa, nie zmieniaj jej. Następnym razem wyznacz karę adekwatną do winy, ale nie zmieniaj już powziętej i wprowadzonej w życie decyzji. Bardzo ważne jest także obustronne przestrzeganie zawieranych umów i wcześniejsze określenie konsekwencji ich niedopełnienia. Jeśli dziecko ma na przykład odpowiada za odkurzanie mieszkania czy koszenie trawnika, to ustal z nim co stanie się, jeśli tego nie zrobi. Staraj się też swoje oczekiwania dostosowywać do możliwości dziecka, inaczej zrodzi się w nim zniechęcenie i frustracja. Z drugiej strony konsekwencja powinna łączyć się z rozwagą. Wszelkie poważne decyzje trzeba starannie rozważyć. Jeśli zabronisz dziecku wyjazdu na wakacje powinieneś konsekwentnie tego przestrzegać, dlatego zanim powiesz dziecku: nigdzie nie jedziesz zastanów się dobrze.

Spędzaj czas ze swoim dzieckiem

Chodzi nie tylko o wspólne spędzanie wakacji. Staraj się codziennie wygospodarować dla swojego dziecka czas na wspólny wypad za miasto, pójście do kina, porozmawianie. Staraj się zarażać je swoimi pasjami, ale nie narzucaj mu ich. Jeśli Ty wolisz grę w piłkę, a ono rower, zacznij trochę jeździć na rowerze. Tylko w ten sposób masz szansę na nawiązanie bliskich, otwartych relacji ze swoim dzieckiem. W ten sposób zadbasz o stworzenie i utrwalenie więzi między tobą i twoim dzieckiem.

Poznaj znajomych swojego dziecka

Pozwalaj swojemu dziecku na przyprowadzanie kolegów do domu. Nie uciekaj z domu, kiedy odbywa się impreza zorganizowana przez dziecko. W ten sposób nie tylko zorientujesz się w tym, co się dzieje, ale także będziesz mógł zareagować w momencie, kiedy będzie się działo coś niepokojącego. Nie odmawiaj wspólnych wyjazdów jako opiekun z grupą znajomych dziecka (nie staraj się jednak organizować takich wyjazdów). Spróbuj także z rodzicami przyjaciół swojego dziecka ustalić w jakiś sposób wspólny front – na przykład brak przyzwolenia dla alkoholu i papierosów. Raczej doradzaj nie nakazuj w kwestii znajomości. Jeżeli dziecko ma właściwy system wartości poradzi sobie w każdym towarzystwie.

Nie przyzwalaj na mniejsze zło

Bardzo często rodzice wychodzą z założenia, że lepiej, żeby 12-13 letnie dziecko wypiło piwo czy zapaliło papierosa, niż brało narkotyki. Ułatwiają w ten sposób swoim dzieciom inicjację narkotykową, która prawie zawsze ma miejsce pod wpływem alkoholu. Poza tym nie da się pogodzić zdrowego trybu życia z piciem alkoholu czy paleniem papierosów. Tu także bardzo ważne jest, jaki przykład Ty dajesz swojemu dziecku. Trzeba też pamiętać, że jednym ze sposobów na ukrycie palenia marihuany czy brania amfetaminy jest wypicie piwa i twierdzenie nic nie brałem, wypiłem tylko piwko. Poza tym u prawie wszystkich narkomanów zaczyna się od alkoholu.

Rozmawiaj ze swoim dzieckiem

Nie przemawiaj do dziecka, ale z nim rozmawiaj. Staraj się je zrozumieć, zastanów się, czy problemy, przed którymi staje, nie są za poważne jak na jego wiek. Z drugiej strony nie ośmieszaj jego spraw, które Tobie wydają się błahe. Pokaż swojemu dziecku, że to, o czym mówi, jest dla Ciebie ważne. Tylko wtedy nie będzie miało oporów przed rozmowami z Tobą nawet na bardzo trudne tematy. Nie stawiaj siebie i swojego dzieciństwa za wzór. Poruszaj w rozmowach z dzieckiem tak zwane trudne tematy; co jest w życiu ważne, dobre, sensowne. Pamiętaj, że rozmowa to przede wszystkim słuchanie.

Nie dawaj dziecku leków bez recepty

Pewnie, że aspiryna i witamina C, kiedy dziecko jest przeziębione, to nic złego, ale bardzo wiele osób zaczyna swoje kontakty z narkotykami od połowy proszeczka na uspokojenie przed klasówką. Nierzadko okazuje się, że ktoś, kto nie jest w stanie dać sobie rady bez proszków ze swoją nadpobudliwością, zupełnie bez problemów radzi sobie, jeśli poświęcić mu dostatecznie dużo czasu. Leki są czasem niezbędne, ale przyjmij zasadę, że farmakologia to ostateczność. Warto wiedzie?, że prawie wszystkie narkotyki są lub były stosowane jako leki i granica jest tu bardzo cienka.

Daj dziecku poczucie stałości

Dziecko musi być pewne, że są w waszym życiu niezmienne punkty. Nawet, jeśli rodzice są niezwykle zapracowani, muszą znaleźć czas na wspólne spędzanie czasu z dzieckiem. Dobrze, jeśli jest to wspólny posiłek, w czasie którego rozmawia się o tym, jak minął dzień, także coroczne choćby tygodniowe wakacje. Dziecko musi mieć poczucie że zawsze jest taki moment dnia w którym rodzice czekają na niego, są dla niego dostępni. Poczucie stałości bierze się także z konsekwencji działań rodziców i ze stabilności zasad. Dzieci których rodzice są konsekwentni w przestrzeganiu umów (np. zawsze tak samo karzą za to samo przewinienie) czują się bardziej komfortowo.

Opowiadaj o sobie

Nie staraj się robić z mówienia o sobie jakiejś martyrologii, podkreślania, jak ciężko było Ci w życiu. Staraj się być dla dziecka kimś bliskim, z kim poczuje więź, widząc w Tobie kogoś, kto przecież przeżywał jaki czas temu trudności i kłopoty podobne do tych, które ono przeżywa teraz. Zobaczysz, jak was to zbliży.

Wróćmy do postawionego na początku pytania: co możesz zrobić żeby twoje dziecko nie uzależniło się od narkotyków? Nie uda ci się przeprowadzić go przez życie w taki sposób żeby nie zetknęło się z nimi, musisz je więc w jakiś sposób zaimpregnować. Ale żeby mogło się to udać, przede wszystkim zadbaj o siebie, o to żeby być dla swojego dziecka przykładem i o to żeby twoje dziecko widziało że można w życiu być szczęśliwym. Zadbaj o siebie, także dla swojego dziecka.